Co to jest kandydoza odbytu?
Kandydoza odbytu (drożdżyca) to wywołana przez grzyby drożdżopodobne Candida infekcja grzybicza, która atakuje odbyt i okolice odbytu. Zgodnie z normą Candida w niewielkich ilościach występuje w odbytnicy i górnej części jelita, będąc składnikiem naturalnej mikroflory. Gdy odporność jest obniżona, grzyb drożdżopodobny ma tendencję do szybkiego namnażania się, powodując rozwój choroby.
Jakie są objawy grzybicy odbytu?
Zadaj pytanie proktologii «Doctorpro»
Głównym objawem kandydozy jest uporczywe swędzenie w okolicach odbytu. Podczas wydalania lub zaraz po opróżnieniu jelit świąd spowodowany grzybicą odbytu może się nasilać. Niektórzy pacjenci odczuwają również swędzenie i pieczenie między pośladkami, które zwiększa się podczas chodzenia na skutek tarcia skóry. Inne objawy grzybicy odbytnicy obejmują:
- ból podczas wypróżniania;
- zaczerwienienie i obrzęk skóry wokół odbytu;
- pęknięcia w odbytnicy;
- biały nalot w okolicy okołoodbytniczej.
Z powodu silnego podrażnienia przy infekcji grzybiczej odbyt czasem jednocześnie swędzi i krwawi, dlatego mogą pojawiać się ślady krwi w stolcu, na papierze toaletowym oraz na bieliźnie. Przy kandydozie odbytnicy kał może zawierać śluz i białe płatki, które wyglądem przypominają zsiadłe mleko.
Ponieważ drożdżopodobny grzyb Candida może powodować wydzielanie wysięku, chorobie tej towarzyszy nie tylko swędzenie, ale także uczucie wilgoci w okolicach odbytu. W wyniku wydzieliny bielizna może stać się mokra i mieć kwaśnawy zapach. Suchość w odbycie nie jest typowym objawem grzybicy.
Jak rozpoczyna się grzybica okołoodbytnicza?
Pierwszym objawem grzybicy odbytu jest zazwyczaj lekkie swędzenie w okolicy odbytu. Na początkowym etapie rozwoju choroby dyskomfort nie jest stały. U wielu pacjentów świąd pojawia się dopiero po dłuższym chodzeniu, siedzeniu lub wypróżnianiu. Na kolejnym etapie do objawów grzybicy odbytu dołącza lekkie pieczenie po użyciu papieru toaletowego i zabiegach z użyciem wody.
Jak wygląda grzybica odbytu?
W przypadku grzybicy w okolicy odbytu obserwuje się zaczerwienienie, które zwykle ma dobrze zarysowane granice. Ze względu na stałą wilgotność podczas kandydozy skóra wokół odbytu może być błyszcząca i nadmiernie zmiękczona. Przy grzybicy w pobliżu odbytu mogą występować gęsty biały nalot i małe pęknięcia (nadżerki).
Jakie są etapy rozwoju grzybicy odbytu?
Wyróżnia się trzy etapy rozwoju kandydozy odbytu. Każdy z nich charakteryzuje się określoną kombinacją objawów.
| Etapy infekcji grzybiczej odbytnicy | |
| Stadium | Charakterystyka |
| Pierwsze stadium | Towarzyszy mu lekkie swędzenie w odbycie po chodzeniu, długotrwałym siedzeniu i wypróżnianiu. Wizualnym objawem grzybicy na odbycie jest mała czerwona plamka wskazująca na początek stanu zapalnego. |
| Drugie stadium | Swędzenie staje się intensywne. Podczas korzystania z papieru toaletowego, a także w trakcie zabiegów wodnych pacjent odczuwa pieczenie wokół odbytu. Skóra w jego okolicy puchnie, a zaczerwienienie zwiększa się. |
| Trzecie stadium | Charakteryzuje się ciągłym swędzeniem i pieczeniem. Na skórze wokół odbytu pojawiają się nadżerki, które mogą krwawić. W trzecim stadium kandydozy z odbytnicy wydostaje się wysięk i widoczny jest biały nalot. |
W przypadku braku szybkiego leczenia drożdżyca odbytu może powodować rozległe zmiany skórne. Objawy kandydozy odbytnicy mogą rozprzestrzeniać się na narządy płciowe (penisa, srom i pochwę).
Jakie są przyczyny grzybicy odbytu?
Nadmierne namnażanie się grzybów drożdżopodobnych i pojawienie się kandydozy odbytu może być spowodowane zmniejszeniem odporności na tle częstej hipotermii. Inne czynniki, które przyczyniają się do rozwoju grzybów w odbytnicy:
- noszenie obcisłej odzieży wykonanej z tkanin syntetycznych;
- nadmierne pocenie się (nadpotliwość) w fałdzie międzypośladkowym;
- nieodpowiednia higiena krocza;
- nadwaga;
- kandydoza narządów płciowych;
- cukrzyca;
- zakażenie ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV);
- nadmierne spożycie słodyczy i produktów z białej mąki.
Kandydoza odbytu u mężczyzn i kobiet może wystąpić wskutek przyjmowania leków immunosupresyjnych (leków osłabiających układ odpornościowy), stosowanych w leczeniu chorób autoimmunologicznych. U niektórych pacjentów drożdżyca pojawia się z powodu dysbakteriozy jelitowej po przyjęciu antybiotyków.
Jak można zarazić się grzybicą odbytu?
Grzybicą odbytu można zarazić się podczas seksu analnego bez zabezpieczenia z partnerem cierpiącym na kandydozę narządów płciowych. Błona śluzowa odbytu jest cienka i bardzo przepuszczalna, co czyni ją podatną na infekcje grzybicze.
Zakażenie jest możliwe podczas anilingusa (stymulacji odbytu językiem i ustami) wykonywanego przez osobę z grzybicą jamy ustnej. Używanie akcesoriów do seksu analnego, na których znajdują się grzyby, może również prowadzić do zakażenia drożdżycą. Choroby grzybicze odbytu są przenoszone przez kontakt z domownikami podczas korzystania z ręczników, pościeli i desek sedesowych współdzielonych z osobą zakażoną.
Co poza grzybicą powoduje swędzenie odbytu?
Swędzenie odbytu może być związane z okołoodbytniczym zapaleniem skóry – stanem zapalnym spowodowanym ciągłym ocieraniem się o ciasną odzież lub narażeniem na alergeny (mydła, żele pod prysznic, proszki do prania). Podrażnienie wokół odbytu może również wywoływać niewystarczająca lub nadmierna higiena krocza. Choroby powodujące swędzenie okolicy odbytu:
- infekcje pasożytnicze (helmintoza, giardioza);
- hemoroidy (żylaki odbytu i odbytnicy);
- szczeliny odbytu;
- zapalenie odbytu (zapalenie błony śluzowej odbytnicy);
- zaburzenia defekacji (zaparcia i biegunka);
- kłykciny kończyste odbytu;
- niektóre choroby przenoszone drogą płciową (chlamydioza, opryszczka, rzeżączka).
Oprócz kandydozy przyczyną świądu odbytu może być egzema – choroba dermatologiczna, której towarzyszy powstawanie suchych, łuszczących się obszarów lub małych pęcherzyków z płynem na skórze. Silne swędzenie może wywołać łuszczyca w okolicy odbytu – choroba autoimmunologiczna, która charakteryzuje się występowaniem białych i szarych łusek na zaatakowanym obszarze.
Jakie są rodzaje kandydozy odbytu?
Drożdżyca odbytu może objawiać się w dwóch formach: ostrej i przewlekłej. Ostra grzybica odbytu charakteryzuje się nagłym początkiem i szybkim rozwojem z wyraźnymi objawami. Przewlekła infekcja grzybicza odbytu trwa latami oraz towarzyszą jej okresy remisji i zaostrzeń. Ze względu na głębokość wnikania infekcji, kandydozę dzieli się na nieinwazyjną i inwazyjną.
Kandydoza odbytu o nieinwazyjnym charakterze
Nieinwazyjna grzybica odbytu to infekcja, która atakuje błonę śluzową i skórę, nie przenikając do krwiobiegu. W tej postaci choroby nadmierny wzrost kolonii Candida występuje wyłącznie w świetle jelita.
Kandydoza odbytu o inwazyjnym charakterze (rozproszona lub ogniskowa)
Inwazyjna grzybica okołoodbytnicza rozwija się, gdy infekcja przedostaje się do krwiobiegu i rozprzestrzenia na narządy wewnętrzne (oczy, serce, nerki, wątrobę, trzustkę, mózg). Schorzenie może mieć charakter ogniskowy i dotykać jednego lub dwóch narządów wewnętrznych, lub rozproszony – obejmuje większość narządów wewnętrznych w tym samym czasie.
Jakie są zagrożenia związane z kandydozą odbytu?
Jednym z częstych powikłań grzybicy odbytu jest kandydoza jelita grubego (zapalenie błony śluzowej jelit). Grzyby w pobliżu odbytu mogą wywoływać kandydozę sromu i pochwy u kobiet oraz zapalenie żołędzi członka u mężczyzn. Choroby, które mogą rozwinąć się, gdy grzyb drożdżopodobny dostanie się do krwiobiegu:
- zapalenie opon mózgowych (zapalenie błon mózgu i rdzenia kręgowego);
- zapalenie wsierdzia (zakażenie wewnętrznej wyściółki serca);
- zapalenie kości i szpiku (zakażenie kości);
- posocznica (sepsa, ogólnoustrojowe zakażenie grzybicze organizmu).
W przypadku braku szybkiego leczenia grzybica odbytu może przekształcić się w postać przewlekłą. Ze względu na możliwość przenoszenia stanowi ona zagrożenie dla osób mieszkających z pacjentem.
Jaki lekarz leczy grzybicę i szczeliny odbytu?
Grzybicę i szczeliny odbytu leczy proktolog – lekarz specjalizujący się w chorobach odbytu i odbytnicy. Aby wyeliminować i zapobiec dysbakteriozie jelit, która jest podstawową przyczyną nadmiernego rozwoju grzybów drożdżakowych, może być konieczna konsultacja z gastroenterologiem.
Jak diagnozuje się kandydozę odbytu?
Podczas wstępnej konsultacji proktolog zbiera wywiad i analizuje objawy pacjenta. Potwierdzenie obecności grzyba w okolicy odbytu umożliwia badanie fizykalne. Aby wykluczyć choroby towarzyszące (szczeliny odbytu, hemoroidy), lekarz może przeprowadzić anoskopię – badanie ścian odbytnicy w wielokrotnym powiększeniu za pomocą urządzenia optycznego (anoskopu). W celu potwierdzenia grzybicy wokół odbytu i w odbytnicy mogą zostać zlecone badania laboratoryjne.
Jakie badania należy wykonać w celu potwierdzenia grzybicy odbytu?
Aby wykryć grzyby z rodzaju Candida w kale, zaleca się wykonanie koprogramu, który pozwala ocenić funkcjonowanie układu pokarmowego, a także wykryć dysbiozę, infekcje i stany zapalne jelit. Dodatkowe badania na kandydozę odbytnicy obejmują:
- badanie mikroskopowe wymazu z odbytu. Pobraną próbkę materiału biologicznego bada się pod mikroskopem w celu wykrycia obecności drożdżaków;
- wymaz bakteryjny. Próbki pobrane z okolic odbytu umieszcza się w odpowiednim środowisku sprzyjającym rozwojowi grzybów. Metoda ta pozwala określić typ grzyba oraz jego wrażliwość na leki;
- badanie wymazu z odbytu metodą reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR). Biologiczny materiał jest sprawdzany na obecność DNA grzybów z rodzaju Candida.
Aby sprawdzić, czy infekcja nie przeniosła się na układ moczowo-płciowy, wykonuje się badanie mikroskopowe wymazu z dróg moczowo-płciowych. W celu wykluczenia inwazyjnej kandydozy pomocne są badania krwi na obecność przeciwciał przeciwko grzybom z rodzaju Candida.
Jakie są metody leczenia grzybicy odbytu?
Sposób leczenia kandydozy odbytu dobierany jest indywidualnie dla każdego pacjenta i zależy od stopnia zaawansowania choroby. Leczenie grzybicy odbytu może składać się z terapii ogólnoustrojowej i miejscowej. Jeśli kilka części ciała jednocześnie jest dotkniętych chorobą, można przepisać dożylne lub doustne leki przeciwgrzybicze. Miejscowe leczenie drożdżycy odbytu obejmuje stosowanie przeciwgrzybiczych czopków doodbytniczych oraz nakładanie maści lub kremów na okolice odbytu.
Leczenie ciężkiej kandydozy odbytu może być uzupełnione kuracją kortykosteroidami, które pomagają zatrzymać szybko postępujący stan zapalny. W celu leczenia często nawracających grzybic odbytu pacjentowi można przepisać immunomodulatory, które wzmacniają układ odpornościowy. Leczenie grzybicy odbytu po stosowaniu antybiotyków łączy się z przyjmowaniem probiotyków, które pomagają przywrócić równowagę mikroflory.
Jak zapobiegać grzybicy odbytu?
Aby uniknąć grzybicy wokół odbytu, należy myć się codziennie pod bieżącą wodą, używając mydła o neutralnym pH bez substancji zapachowych. Inne sposoby zapobiegania grzybicy odbytu:
- noszenie wygodnych ubrań wykonanych z oddychających naturalnych tkanin;
- stosowanie antykoncepcji barierowej podczas seksu analnego;
- włączenie do diety żywności probiotycznej (kefir, jogurt, kiszona kapusta);
- ograniczenie do minimum spożycia słodyczy i produktów mącznych;
- przyjmowanie probiotyków podczas leczenia lekami immunosupresyjnymi i antybiotykami;
- utrzymywanie prawidłowej masy ciała.
Aby zapobiec grzybicy odbytu, zaleca się branie prysznica i zmianę bielizny natychmiast po intensywnych ćwiczeniach i pracy fizycznej, która powoduje obfite pocenie się. Regularna wymiana ręczników i pościeli zmniejszy ryzyko zaostrzenia przewlekłej kandydozy.
