Lewatywa przed wizytą u proktologa: w jakim celu i jak się ją wykonuje?

Istnieją dwa główne rodzaje lewatyw – oczyszczające i lecznicze. W lewatywach oczyszczających woda jest wlewana do jelita grubego, a po kilku minutach wypływa wraz ze stolcem. Lewatywę wykonuje się przed badaniem jelit lub przed operacjami leczenia hemoroidów.

Zaletą lewatyw terapeutycznych jest przyspieszenie dostarczania substancji aktywnych leków do ścian jelit. Wskazania do lewatyw leczniczych:

• zaparcia;
• wzdęcia;
• zatrucie;
• choroby przewodu pokarmowego;
• choroby serca, naczyń krwionośnych;
• infekcje;
• podwyższona temperatura.

Aby usunąć nagromadzony w świetle jelita płyn (w przypadku obrzęku), stosuje się wlewki z roztworu hipertonicznego. W celu wzmocnienia efektu oczyszczającego stosuje się lewatywę opartą na roztworze sodu. Pomaga on także zmniejszyć drażniące działanie lewatywy, gdyż zmniejsza kwasowość treści jelitowej. Lewatywę powinno się wykonywać wyłącznie z polecenia lekarza.

Lewatywa przed wizytą u proktologa (dwie godziny przed badaniem) usuwa resztki kału, dzięki czemu lekarz może zbadać jelita i wykryć zmiany patologiczne. Anoskopię i rektoskopię (badania wziernikowe odbytnicy i odbytu) przeprowadza się dopiero po usunięciu mas kałowych z jelita.

Dostępne są gotowe lewatywy jednorazowe (sprzedawane w aptekach) oraz lewatywy wielokrotnego użytku, które przeprowadza się za pomocą strzykawki i wlewnika (kubka Esmarcha). Sposób wykonania lewatywy:

Krok 1. Przygotuj się do zabiegu

• dokładnie umyj ręce;
• napełnij wlewnik letnią wodą (temperatura wody do lewatywy powinna być zbliżona do temperatury ciała);
• przyjmij wygodną pozycję. Lewatywę można wykonać na boku (leżąc na lewym boku z prawym kolanem przyciągniętym do klatki piersiowej), na plecach lub klęcząc.

Krok 2. Wykonaj lewatywę

• ostrożnie i powoli wprowadź końcówkę wlewnika do odbytnicy;
• nie używaj nadmiernej siły, aby nie uszkodzić jelita;
• ściśnij pojemnik, aby wprowadzić płyn do odbytnicy. Zalecana objętość wynosi 150-300 ml. Nie ma potrzeby wlewania całego płynu;
• gdy pojawi się uczucie rozpierania, przerwij zabieg.

Krok 3. Poczekaj na defekację

• pozostań w pozycji wyjściowej do momentu pojawienia się potrzeby wypróżnienia, co zwykle następuje w ciągu pięciu minut;
• stolec może być pojedynczy lub wielokrotny;
• zabieg jest zakończony po ustaniu parcia na stolec.

Jeżeli po lewatywie nie dochodzi do wypróżnienia, można zastosować czopki glicerynowe. Brak stolca po wielokrotnych lewatywach może wskazywać na występowanie chorób, dlatego konieczna jest konsultacja z proktologiem.

Lewatywę można przeprowadzić nie tylko w placówkach medycznych, ale także w warunkach domowych. Przed wykonaniem lewatywy u dzieci i dorosłych należy upewnić się, że przestrzegane są wszystkie zasady bezpieczeństwa i higieny. Samodzielne wykonanie lewatywy w domu:

1. Przygotuj wodę do zabiegu.
2. Nasmaruj końcówkę wlewnika wazeliną.
3. Połóż się na lewym boku na ręczniku z kolanami podciągniętymi do klatki piersiowej.
4. Ostrożnie włóż końcówkę do odbytu.
5. Powoli wtłaczaj zawartość.
6. Pozostań w pozycji leżącej do momentu, aż poczujesz parcie na stolec.

Do lewatywy można użyć zwykłej lub słonej wody. Sól zwiększa skuteczność oczyszczania jelit poprzez przyciąganie cząsteczek wody. Roztwór soli do lewatywy dla dorosłych przygotowuje się w proporcji jedna łyżeczka soli na 500 ml wody. W przypadku dzieci stosuje się podobne proporcje, ale podaje się mniejszą objętość roztworu (w zależności od wagi dziecka).

Po przeprowadzeniu lewatywy płyn, który został wprowadzony do jelita oraz kał powinny wypłynąć. Lewatywa powoduje jedną lub więcej defekacji. Pełne wypróżnienie można rozpoznać po ustaniu skurczów jelit (spazmów) i chęci wypróżnienia się.

Lewatywa nie jest bolesnym zabiegiem. Dyskomfort może być spowodowany nadmiernym napięciem mięśni, które należy rozluźnić lub występowaniem schorzeń (na przykład ból jest częstym skutkiem ubocznym lewatywy przy hemoroidach). Wzdęcia brzucha i skurcze żołądka są normalne w przypadku lewatywy, zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Jeśli próba samodzielnego wykonania lewatywy staje się bolesna, można udać się do placówki medycznej.

Jeśli wizyta u proktologa nie przewiduje anoskopii lub rektoskopii, nie jest konieczne oczyszczanie jelita przy pomocy lewatywy przed zaplanowaną wizytą lekarską. W innych przypadkach lewatywa jest niezbędnym etapem przygotowania do badania u proktologa. Lewatywę oczyszczającą można przygotować samodzielnie lub skorzystać z gotowych mikrowlewek doodbytniczych.

W przypadku zaparć, którym towarzyszą skurcze żołądka, nudności lub wymioty, lewatywy mogą być wykonywane wyłącznie po konsultacji z lekarzem. Przeciwwskazania dla lewatywy:

• ból brzucha o nieznanej przyczynie;
• choroby zapalne jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego);
• niedrożność jelit;
• krwawienie z przewodu pokarmowego;
• zespół jelita drażliwego;
• niewydolność wątroby i nerek;
• choroby serca (np. arytmia, choroba niedokrwienna serca);
• ciężka neutropenia (obniżenie liczby neutrofilów, które są rodzajem białych krwinek);
• leczenie chemioterapią;
• osłabiony układ odpornościowy.

Nie należy również wykonywać lewatywy po operacji jelit. Nie zaleca się stosowania więcej niż jednej lewatywy dziennie.

Pojedyncze i wielokrotne lewatywy mogą powodować dyskomfort w odbycie, krwawienie, alergie (pokrzywka, trudności w oddychaniu, obrzęk twarzy, warg, języka lub gardła). Inne działania niepożądane lewatywy:

• drgawki, skurcze, wzdęcia brzucha;
• biegunka;
• nudności, wymioty;
• szczelina odbytu;
• infekcje.

Innym skutkiem ubocznym lewatywy są zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, które mogą powodować powikłania chorób nerek i serca. Mogą również wystąpić objawy odwodnienia – pragnienie, zawroty głowy, zmniejszone oddawanie moczu.

Aby oczyścić jelita z kału bez lewatywy, można zastosować środki przeczyszczające po uprzedniej konsultacji z lekarzem. Sposoby oczyszczania jelit z kału za pomocą diety:

• zwiększone spożycie wody. Większa wilgotność kału ułatwia jego przejście przez jelita. Należy pić co najmniej sześć do ośmiu szklanek wody dziennie;
• orzechy, produkty pełnoziarniste, zboża, owoce, warzywa, otręby. Ze względu na zawartość błonnika zwiększają one objętość stolca i częstotliwość wypróżnień. Aby zmiękczyć stolec i utrzymać prawidłową pracę jelit, należy spożywać 25-30 gramów błonnika dziennie;
• mleczne produkty fermentowane (zwiększają ilość bakterii, które sprzyjają wydalaniu kału z jelita grubego, zapobiegają tworzeniu się gazów i występowaniu infekcji).

Należy starać się wypróżniać o tej samej porze każdego dnia, na przykład w ciągu 15-45 minut po śniadaniu (jedzenie stymuluje ruch kału przez jelita). Nie należy ignorować potrzeby wypróżnienia ze względu na ryzyko zaparć. Zaleca się utrzymywanie wysokiego poziomu aktywności fizycznej w celu zapewnienia prawidłowej perystaltyki jelit.