Badania pokazują, że od 1,5% do 28% osób cierpiących na chorobę Leśniowskiego-Crohna ma do niej predyspozycje genetyczne.
Czym jest choroba Leśniowskiego-Crohna?
Choroba Leśniowskiego-Crohna jest chorobą zapalną jelit, która powoduje obrzęk tkanek w przewodzie pokarmowym (zwykle w jelicie cienkim i grubym). Rodzaje choroby Leśniowskiego-Crohna:
- zapalenie jelita krętego. Obrzęk występuje w jelicie krętym (dolnej części jelita cienkiego);
- zapalenie jelita krętego i okrężnicy. Stan zapalny rozwija się w jelicie krętym lub okrężnicy;
- postać żołądkowo-dwunastnicza Zapalenie jest zlokalizowane w żołądku i górnej części jelita cienkiego (dwunastnicy);
- zapalenie jelita czczego. Ogniska zapalne rozwijają się w jelicie czczym – górnym odcinku jelita cienkiego.
W niektórych przypadkach zmiany chorobowe dotyczą tylko jelita grubego. Choroba Leśniowskiego-Crohna nie jest zaraźliwa i nie przenosi się z człowieka na człowieka. W przypadku podejrzenia zapalenia jelit należy skonsultować się z gastroenterologiem.
Przyczyny rozwoju choroby Leśniowskiego-Crohna
Dokładna przyczyna choroby Leśniowskiego-Crohna nie jest znana, ale naukowcy uważają, że ważną rolę w rozwoju schorzenia odgrywa nieprawidłowe działanie układu odpornościowego, na skutek którego komórki odpornościowe atakują przewód pokarmowy. Czynniki ryzyka rozwoju choroby Leśniowskiego-Crohna:
- predyspozycje genetyczne;
- zaburzenia równowagi mikroflory jelitowej;
- palenie tytoniu;
- infekcje bakteryjne (mykobakterioza, infekcja bakterią E. coli);
- zanieczyszczenie powietrza.
W grupie ryzyka rozwoju choroby znajdują się osoby, które w sposób niekontrolowany przyjmują antybiotyki, tabletki antykoncepcyjne lub niesteroidowe leki przeciwzapalne. Prawdopodobieństwo wystąpienia choroby Leśniowskiego-Crohna wzrasta u osób stosujących dietę wysokotłuszczową.
Jak przebiega choroba Leśniowskiego-Crohna?
Choroba Leśniowskiego-Crohna objawia się wrzodziejącymi zmianami w jamie ustnej, które powodują dyskomfort i ból podczas połykania. Może pojawić się wysypka na skórze i nadżerki w obszarze brzucha i kończyn dolnych. U osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna może również wystąpić zapalenie spojówek i tęczówki oka. Objawy choroby Leśniowskiego-Crohna przedstawiono na zdjęciu.
Jakie są objawy choroby Leśniowskiego-Crohna?
Objawy mogą się różnić w zależności od lokalizacji i stopnia nasilenia zmian chorobowych. Choroba Leśniowskiego-Crohna zwykle objawia się bólem i skurczami w prawej dolnej części brzucha, które nasilają się bezpośrednio po jedzeniu. Objawy choroby Leśniowskiego-Crohna:
- przewlekła biegunka;
- gorączka;
- ciągłe uczucie zmęczenia;
- obecność krwi lub śluzu w stolcu;
- zmniejszony apetyt i utrata masy ciała;
- wydzielina z odbytu;
- ból, świąd i pieczenie w okolicy odbytu;
- uczucie niepełnego opróżnienia jelit (w tym po defekacji);
- zapalenie skóry i stawów;
- zaczerwienienie i podrażnienie oczu.
Jeśli choroba postępuje, rozwija się zapalenie wątroby, zapalenie dróg żółciowych lub kamica nerkowa. U dzieci choroba Leśniowskiego-Crohna może powodować opóźnienie wzrostu i rozwoju płciowego.
Objawy choroby Leśniowskiego-Crohna
Objawy choroby Leśniowskiego-Crohna u dorosłych mogą obejmować częste i nagłe parcie na stolec w przypadku zapalenia jelita grubego oraz nudności i wymioty w przypadku zapalenia przełyku, żołądka i dwunastnicy. Gdy rozwija się postać okołoodbytnicza choroby Leśniowskiego-Crohna, pojawiają się szczeliny odbytu, przetoki odbytu, brodawki skórne okolicy odbytu, ropnie. Zaparcia w chorobie Leśniowskiego-Crohna występują z powodu stanu zapalnego, upośledzonej perystaltyki i zwężenia jelit.
Pozajelitowe objawy choroby Leśniowskiego-Crohna mogą obejmować owrzodzenia w jamie ustnej, obrzęk warg i czerwone plamki w kącikach ust. Język w chorobie Leśniowskiego-Crohna może być pokryty małymi owrzodzeniami, które powodują ból, pieczenie i dyskomfort podczas jedzenia, picia lub mycia zębów. Choroba Leśniowskiego-Crohna powoduje czerwoną wysypkę na skórze, obrzęk i nadwrażliwość skóry na dotyk oraz zgrubienia pod skórą (szczególnie na kończynach dolnych).
Jak przebiega diagnostyka choroby Leśniowskiego-Crohna?
Przed rozpoczęciem leczenia gastroenterolog zbiera wywiad i analizuje dolegliwości pacjenta (czas wystąpienia objawów, ich nasilenie i charakter). Diagnostyka choroby Leśniowskiego-Crohna może obejmować:
- badanie palpacyjne brzucha. Pozwala zidentyfikować lokalizację bólu w celu wstępnego określenia rodzaju choroby;
- kolonoskopia. Obejmuje badanie jelita grubego za pomocą endoskopu – elastycznej rurki z oświetleniem i kamerą na końcu. Pomaga wykryć ziarniniaki (nagromadzenie komórek zapalnych);
- tomografia komputerowa. Pozwala ocenić stan tkanek jelita cienkiego i grubego, a także innych części przewodu pokarmowego (w tym przełyku);
- RTG. Zdjęcia rentgenowskie wykorzystuje się w celu wykrycia owrzodzeń, deformacji, zagłębień w ścianach jelita, stanów zapalnych i zwężeń jelita, a także do oceny sąsiednich narządów (na przykład żołądka lub pęcherza moczowego);
- endoskopia kapsułkowa. Badanie polega na połknięciu przez pacjenta małej kapsułki z kamerą, która wykonuje zdjęcia wszystkich części jelita i przesyła je do urządzenia rejestrującego (przymocowanego do paska). Kamera jest samoczynnie usuwana z organizmu podczas defekacji. Badania tego nie wykonuje się w przypadku podejrzenia blokady (niedrożności) lub zwężenia jelita.
Podczas kolonoskopii lekarz może wykonać biopsję (pobrać do badania niewielki wycinek zmienionej chorobowo tkanki). Biopsja jelita pozwala ocenić stopień zapalenia oraz wykluczyć inne choroby (infekcje lub nowotwory).
Sposoby leczenia choroby Leśniowskiego-Crohna
Całkowite wyleczenie choroby Leśniowskiego-Crohna jest niemożliwe, ponieważ ma ona charakter autoimmunologiczny. Leczenie ma na celu zmniejszenie stanu zapalnego i złagodzenie objawów, zapobieganie powikłaniom oraz osiągnięcie długotrwałej remisji. Wyleczenie choroby Leśniowskiego-Crohna za pomocą środków medycyny ludowej jest niemożliwe – nalewki ziołowe mogą wręcz zwiększać ryzyko powikłań i postępu choroby. Leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna może obejmować:
- leki przeciwzapalne (kortykosteroidy). Stosowane w celu złagodzenia stanu zapalnego w jelitach. Zwykle przyjmuje się je krótkoterminowo (przez trzy do czterech miesięcy);
- leki hamujące aktywność układu odpornościowego. Mają na celu tłumienie odpowiedzi immunologicznej organizmu i blokowanie substancji wywołujących stan zapalny;
- leki biologiczne. Stosowane w celu zakłócenia "wiązania" komórek układu odpornościowego i błony śluzowej jelit;
- leki przeciwbakteryjne. Antybiotyki zmniejszają ilość bakterii chorobotwórczych i wydzieliny z przetok i ropni (jeśli występują).
Lekarz może również przepisać leki przeciwbiegunkowe i przeciwbólowe w celu złagodzenia objawów. Witaminy w chorobie Leśniowskiego-Crohna są niezbędne, jeśli organizm nie wchłania wystarczającej ilości przydatnych substancji. Lekarz może przepisać witaminę B12, witaminę D, kwas foliowy i suplementy żelaza.
W ciężkiej postaci choroby Leśniowskiego-Crohna pacjent może wymagać operacji. Chirurg usuwa wówczas uszkodzoną część przewodu pokarmowego, a następnie rekonstruuje zdrowe części jelita.
Ciąża w chorobie Leśniowskiego-Crohna nie jest przeciwwskazana. W okresach zaostrzeń choroby płodność wprawdzie może się zmniejszyć, ale w trakcie remisji wraca do normy. W ciąży niektóre leki stosowane w leczeniu choroby mogą być szkodliwe, dlatego planując dziecko, należy omówić z lekarzem dostosowanie przebiegu terapii.
Jakie mogą być powikłania choroby Leśniowskiego-Crohna?
Jeśli leczenie nie zostanie podjęte w odpowiednim czasie lub nie zostanie właściwie dobrane, może dojść do rozwoju powikłań. Możliwe powikłania choroby Leśniowskiego-Crohna:
- przetoka odbytu;
- zwężenie jelita;
- perforacja (pęknięcie) jelita;
- obrzęk i ból stawów kończyn górnych i dolnych;
- osłabienie i łamliwość kości;
- zapalenie twardówki oka;
- kamienie w nerkach i pęcherzyku żółciowym;
- tworzenie się zakrzepów krwi;
- zaburzenia krążenia;
- łysienie telogenowe (wypadanie włosów).
Progresja choroby Leśniowskiego-Crohna, która dotyka jelita cienkiego, może również prowadzić do zmian skórnych i rozwoju rumienia guzowatego, który objawia się bolesnymi czerwonymi lub różowymi plamami o średnicy około 15 mm. Na podudziach może wystąpić piodermia zgorzelinowa -- małe pęcherzyki i krosty, które z czasem przekształcają się w głębokie owrzodzenia. Choroba Leśniowskiego-Crohna może także powodować niedokrwistość (anemię), która jest spowodowana niedoborem żelaza.
Dozwolone produkty spożywcze w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna
Dietę w chorobie Leśniowskiego-Crohna ustala gastroenterolog i może się ona różnić w zależności od lokalizacji zmian chorobowych (jelito cienkie lub grube).
| Dozwolone produkty w chorobie Leśniowskiego-Crohna | |
| Grupa produktów | Przykłady produktów |
| Warzywa | Marchew, dynia, ziemniaki, szpinak, brokuły, cukinia, słodka papryka, ogórki |
| Owoce | Banany, jabłka bez skórki, owoce miękkie (brzoskwinie, morele, gruszki) |
| Zboża | Ryż, kasza gryczana, komosa ryżowa, płatki owsiane, płatki kukurydziane |
| Białka | Mięso z kurczaka bez skóry, indyk, ryby (łosoś, dorsz, tuńczyk), jaja |
| Produkty mleczne | Mleko odtłuszczone, jogurt bez laktozy, twaróg, ser miękki, mleko kozie |
| Tłuszcze | Oliwa z oliwek, olej kokosowy, awokado, orzechy, nasiona lnu i chia |
| Gotowe produkty | Chleb bezglutenowy, chipsy ziemniaczane bez przypraw, płatki ryżowe bez cukru, produkty bez laktozy |
| Napoje | Woda, zielona herbata, kompot z żurawiny, świeże soki (bez błonnika) |
| Inne produkty | Miód, słodziki (na przykład stewia), przyprawy (z wyjątkiem papryki ostrej) |
Dla Twojej wygody udostępniamy naszą tabelę w formie ilustracji. W razie potrzeby możesz ją zapisać lub udostępnić znajomym.
Tabela dozwolonych produktów spożywczych w chorobie Leśniowskiego-Crohna
Przygotowując potrawy, należy unikać smażenia zwłaszcza na głębokim tłuszczu. Wszystkie potrawy powinny być duszone, gotowane w wodzie lub na parze do miękkości.
Podczas remisji choroby dietę można rozszerzyć o zdrowe tłuszcze (awokado, orzechy, nasiona), niskotłuszczowe produkty mleczne, probiotyki. W czasie rozszerzania diety ważne jest, aby skonsultować się z gastroenterologiem i obserwować reakcję na nowo wprowadzane pokarmy.
Dieta w chorobie Leśniowskiego-Crohna
Lekarz może zalecić tymczasowy post, aby wspomóc gojenie jelit. W celu dostarczenia składników odżywczych pacjentowi może zostać zalecone karmienie dożylne lub za pomocą sondy.
W chorobie Leśniowskiego-Crohna zalecana jest dieta z niewielką ilością błonnika w celu zmniejszenia ilości stolca. Podstawowe zasady żywienia w chorobie Leśniowskiego-Crohna:
- odstawienie pokarmów, które podrażniają jelita. Należy wykluczyć z diety pikantne przyprawy, tłuste potrawy, kofeinę i alkohol;
- stopniowe wprowadzanie nowych pokarmów. W okresie remisji można wprowadzać jeden nowy pokarm w trakcie jednego posiłku;
- dieta niskotłuszczowa i wysokobiałkowa. Zaleca się spożywanie pokarmów bogatych w białko (ryby, drób bez skóry, jaja i tofu);
- małe porcje i częste posiłki. Zamiast trzech dużych posiłków należy spożywać mniejsze porcje częściej (np. pięć lub sześć posiłków w ciągu dnia).
Regularne picie jest ważne dla utrzymania nawodnienia i prawidłowego funkcjonowania organizmu. Zaleca się picie wody, niskotłuszczowych zup, naturalnych soków.
Przepisy na dania dla osób cierpiących na chorobę Leśniowskiego-Crohna
W okresie zaostrzenia objawów należy stosować wyłącznie dietę zaleconą przez gastroenterologa, aby wykluczyć rozwój i nasilenie procesu zapalnego. Poniższe przepisy można wykorzystać w okresie remisji, jeśli lekarz wyrazi zgodę na rozszerzenie diety.
