Czym jest cukier we krwi?
Węglowodany zawarte w żywności są rozkładane na glukozę (cukier) w przewodzie pokarmowym po dostaniu się do organizmu. W jelicie cienkim cząsteczki glukozy są wchłaniane do krwiobiegu i transportowane do komórek w całym organizmie, uzupełniając niedobory energii.
Stężenie glukozy we krwi reguluje insulina – hormon wytwarzany przez trzustkę, który pomaga komórkom trawić cukier. Normy europejskie podają ilość cukru we krwi w milimolach na litr (mmol/l), natomiast amerykańskie – w miligramach na decylitr (mg/dl). Nieprawidłowości (zbyt niski lub zbyt wysoki poziom cukru we krwi) zwiększają ryzyko rozwoju chorób (w tym nieuleczalnych).
Na co wpływa poziom cukru we krwi?
Poziom glukozy we krwi wpływa na funkcjonowanie komórek, narządów, krążenie, oddawanie moczu, czucie w kończynach, stan skóry, nawyki żywieniowe, masę ciała, samopoczucie i wydajność. Gdy poziom cukru u mężczyzn jest zbyt wysoki lub zbyt niski, mogą wystąpić zaburzenia czynności nerek, serca, naczyń krwionośnych, wzroku, układu odpornościowego i nerwowego.
Jaki jest prawidłowy poziom cukru we krwi u mężczyzn?
Norma poziomu cukru we krwi zależy od wieku. Aby uniknąć błędów, pomiary wykonuje się na czczo.
| Normy cukru we krwi dla mężczyzn w zależności od wieku | |||
| Wiek | Obniżony poziom cukru | Prawidłowy poziom cukru we krwi na czczo | Podwyższony poziom cukru |
| Noworodki | Obniżony poziom cukru | Prawidłowy poziom cukru we krwi na czczo | Podwyższony poziom cukru |
| Do dwóch lat | Poniżej 30 mg/dl (1,7 mmol/l) | 30-60 mg/dl (1,7-3,3 mmol/l) | Powyżej 60 mg/dl (3,3 mmol/l) |
| Od dwóch do 60 lat | Poniżej 60 mg/dl (3,3 mmol/l) | 60-100 mg/dl (3,3-5,6 mmol/l) | Powyżej 100 mg/dl (5,6 mmol/l) |
| Od 60 do 90 lat | Poniżej 74 mg/dl (4,1 mmol/l) | 74-106 mg/dl (4,1-5,9 mmol/l) | Powyżej 106 mg/dl (5,9 mmol/l) |
| Powyżej 90 lat | Poniżej 82 mg/dl (4,6 mmol/l) | 82-115 mg/dl (4,6-6,4 mmol/l) | Powyżej 115 mg/dl (6,4 mmol/l) |
Dla Twojej wygody udostępniamy naszą tabelę w formie ilustracji. W razie potrzeby możesz ją zapisać lub udostępnić znajomym.
Tabela norm poziomu cukru we krwi u mężczyzn wg wieku
Po posiłku stężenie glukozy we krwi może wzrosnąć. Wzrost poziomu cukru jest naturalnym następstwem przedostawania się węglowodanów do przewodu pokarmowego, a następnie wchłaniania glukozy do krwiobiegu. Prawidłowy poziom cukru we krwi u mężczyzn po posiłku wynosi do 140 mg/dl (7,8 mmol/l).
Co powoduje wahania poziomu glukozy u mężczyzn?
Podwyższony poziom glukozy nazywany jest hiperglikemią. Termin ten pochodzi od greckich słów "hyper" (wysoki) i "glykis" (cukier). Poziom cukru pomiędzy 100 mg/dl (5,6 mmol/l) a 125 mg/dl (6,9 mmol/l) na czczo lub 180 mg/dl (10 mmol/l) dwie godziny po posiłku jest diagnozowany jako stan przedcukrzycowy (lub zaburzenia tolerancji glukozy). Poziom glukozy wyższy niż 125 mg/dl na czczo jest oznaką cukrzycy.
Do rozwoju hiperglikemii przyczynia się niedobór insuliny lub oporność (niewrażliwość) komórek na ten hormon (insulinooporność). Przyczyny hiperglikemii u mężczyzn:
- predyspozycje dziedziczne;
- przewlekłe zapalenie trzustki;
- hemochromatoza (podwyższony poziom żelaza w organizmie);
- nowotworowy trzustki;
- mukowiscydoza (choroba genetyczna wpływająca na układ oddechowy i pokarmowy);
- choroby endokrynologiczne (np. zespół Cushinga, akromegalia);
- hiperlipidemia (zwiększone stężenie lipidów we krwi);
- nadciśnienie;
- stres.
Podwyższony poziom cukru we krwi może być skutkiem otyłości lub siedzącego trybu życia. Hiperglikemia może również rozwinąć się wskutek nadużywania niektórych leków przeciwzapalnych lub hormonalnych.
Zbyt niski poziom glukozy (hipoglikemię) rozpoznaje się, gdy stężenie cukru we krwi wynosi mniej niż 70 mg/dl (3,9 mmol/l). Przyczyny niskiego poziomu cukru u osób, które nie chorują na cukrzycę:
- głodzenie się (długie przerwy między posiłkami);
- niekontrolowane przyjmowanie niektórych leków;
- niewydolność nerek lub nadnerczy;
- nadużywanie alkoholu;
- zapalenie wątroby, marskość wątroby;
- choroby serca;
- nadmierna produkcja insuliny przez trzustkę;
- nowotwory nadnerczy i przysadki mózgowej.
U osób z cukrzycą hipoglikemia może wynikać z przyjmowania insuliny lub przeciążenia fizycznego. W przypadku ciężkiej hipoglikemii, gdy poziom cukru we krwi spadnie poniżej niż 54 mg/dl (3 mmol/l), może być konieczna pomoc medyczna.
Jak objawia się zbyt niski poziom cukru we krwi u mężczyzn?
Jednym z objawów niskiego stężenia glukozy we krwi jest uczucie głodu. Inne objawy niskiego poziomu cukru u mężczyzn:
- zawroty głowy;
- drażliwość;
- arytmie serca;
- dezorientacja;
- bóle głowy;
- nadmierne pocenie się;
- bladość skóry;
- nudności;
- mrowienie i drętwienie warg, języka lub policzków;
- niewyraźna mowa;
- niewyraźne lub tunelowe widzenie;
- zaburzenia snu.
W przebiegu hipoglikemii dochodzi do obniżenia koncentracji i zaburzeń koordynacji ruchów. Powikłania niskiego poziomu cukru we krwi obejmują: drgawki, utratę przytomności, zaburzenia pracy serca i mózgu.
Jakie są objawy zbyt wysokiego poziomu cukru we krwi u mężczyzn?
Łagodne formy hiperglikemii mogą przebiegać bezobjawowo. Objawy wysokiego poziomu cukru we krwi u mężczyzn:
- silne pragnienie, suchość w ustach (pierwsze objawy cukrzycy);
- nudności, wymioty;
- zwiększone oddawanie moczu;
- przyspieszone oddychanie i częstość akcji serca;
- senność;
- niewyraźne widzenie;
- spadek energii;
- ból głowy;
- niewyjaśniona utrata masy ciała;
- oddech o woni przypominającej zapach owoców.
Powikłania wysokiego poziomu cukru we krwi (zewnętrzne objawy cukrzycy) obejmują infekcje skóry i wolno gojące się owrzodzenia. Lista objawów cukrzycy u mężczyzn obejmuje również odwodnienie, zaburzenia trawienne, problemy neurologiczne, choroby oczu, nerek, serca i naczyń krwionośnych. Ciężkie postacie cukrzycy mogą prowadzić do kwasicy ketonowej (zatrucia organizmu ciałami ketonowymi – produktami rozpadu tłuszczu).
Jak kontrolować poziom cukru we krwi?
Aby monitorować stężenie cukru we krwi, można wykonać badania laboratoryjne, użyć glukometru, jednorazowych pasków testowych lub skorzystać z systemu ciągłego monitorowania stężenia glukozy (CGM). Aby zmierzyć poziom cukru we krwi, używając glukometru:
- Dokładnie umyj i osusz ręce.
- Włóż pasek testowy do glukometru.
- Rozmasuj palce, aby pobudzić krążenie krwi.
- Nakłuj opuszek palca igłą dołączoną do zestawu.
- Dotknij kropli krwi krawędzią paska testowego.
- Po kilku sekundach poziom cukru we krwi wyświetli się na ekranie urządzenia.
Normy dla cukru mierzonego glukometrem odpowiadają wartościom przyjętym w diagnostyce laboratoryjnej: od 2 do 60 lat – 74-106 mg/dl (4,1-5,9 mmol/l), od 60 do 90 lat – 82-115 mg/dl (4,6-6,4 mmol/l). Można też stosować paski testowe nasączone specjalnymi odczynnikami. Poziom cukru określa się na podstawie koloru, który przybiera pasek po kontakcie z krwią.
Szybki test jest mniej dokładny niż pomiar glukometrem, dlatego zaleca się wykonanie laboratoryjnego badania krwi. Szczelnie zamknięty pojemnik z paskami testowymi należy przechowywać w miejscu wolnym od wilgoci, w temperaturze pokojowej.
Na potrzeby całodobowego pomiaru poziomu glukozy, który jest niezbędny w diagnostyce i leczeniu cukrzycy, stosuje się urządzenie CPG wyposażone w czujnik podskórny i zdolne do wykonywania setek pomiarów dziennie. Nowoczesne modele urządzeń są kompatybilne z aplikacjami na urządzenia mobilne, co zwiększa wygodę monitorowania odczytów.
Jak często należy mierzyć poziom cukru we krwi?
Pacjenci z objawami cukrzycy typu 1 lub 2 powinni mierzyć stężenie glukozy we krwi 4-10 razy dziennie (lub zgodnie z zaleceniami lekarza). Regularne pomiary są niezbędne, aby dostosować odpowiednią dawkę insuliny. Zaleca się wykonywanie pomiarów zgodnie z poniższym schematem:
- przed i po posiłkach;
- przed i po ćwiczeniach (aktywności fizycznej)
- przed pójściem spać;
- po przebudzeniu;
- przed prowadzeniem pojazdu i co dwie godziny podczas prowadzenia pojazdu.
W niektórych sytuacjach może zaistnieć konieczność mierzenia cukru częściej – na przykład po zabiegach chirurgicznych, przy wprowadzaniu znaczących zmian w diecie, wystąpienia chorób współistniejących lub przyjmowania leków. Jeśli nie występują objawy hipoglikemii ani hiperglikemii, zaleca się badanie poziomu cukru we krwi co najmniej dwa razy w roku. Badania krwi pomogą określić średni poziom glukozy we krwi w ciągu 12 miesięcy.
Rodzaje badań poziomu cukru we krwi
Kliniczne badanie poziomu cukru we krwi wykonuje się rano na czczo. Za normę poziomu cukru we krwi u mężczyzn w wieku od 2 do 60 lat uznaje się wynik w zakresie 74-106 mg/dl (4,1-5,9 mmol/l), w wieku 60-90 lat – 82-115 mg/dl (4,6-6,4 mmol/l), powyżej 90 lat – 75-121 mg/dl (4,2-6,7 mmol/l).
Test tolerancji glukozy wykonuje się rano, na czczo i po wypiciu porcji słodkiego płynu. Ocena wyników testu tolerancji glukozy (dwie godziny po spożyciu słodzonego płynu):
- do 140 mg/dl (7,8 mmol/l) - prawidłowy poziom cukru we krwi;
- 140-199 mg/dl (7,8-11,1 mmol/l) - stan przedcukrzycowy;
- powyżej 199 mg/dl (11,1 mmol/l) - objawy cukrzycy.
Można również przeprowadzić test niezależnie od pory dnia lub diety. Maksymalny dopuszczalny poziom cukru we krwi wynosi wówczas 199 mg/dl (11,1 mmol/l). Do badania pobiera się krew żylną, aby zwiększyć wiarygodność wyników.
Jak przygotować się do badania poziomu cukru we krwi?
Po posiłku poziom glukozy we krwi może wzrastać, dlatego badanie wykonuje się na czczo. Zaleca się, aby nie jeść ani nie pić niczego poza wodą na 8-12 godzin przed laboratoryjnym badaniem krwi. W przypadku niektórych badań zaleca się odstawienie przyjmowanych leków, abstynencję od alkoholu i rezygnację z intensywnego wysiłku fizycznego, które mogą mieć wpływ na wyniki. Bardziej szczegółowe zalecenia dotyczące przygotowania do badania można uzyskać od lekarza w czasie konsultacji.
Jakie leki mogą zaburzać wyniki badania poziomu cukru?
Wiarygodność badań poziomu cukru we krwi spada podczas przyjmowania insuliny, a także leków, które stymulują produkcję insuliny przez trzustkę i prowadzą do hipoglikemii polekowej. Inne kategorie leków obniżających poziom cukru we krwi:
- antybiotyki;
- leki przeciwarytmiczne;
- leki przeciwbólowe;
- leki przeciwmalaryczne;
- niesteroidowe leki przeciwzapalne
- leki przeciwdepresyjne;
- leki hamujące glukoneogenezę (syntezę glukozy w tkankach wątroby).
Hiperglikemia polekowa może wystąpić na skutek nieprawidłowego obliczenia dawki insuliny, zmniejszonej produkcji tego hormonu lub zmniejszonej wrażliwości komórek na insulinę. Podwyższony poziom cukru we krwi powodują również leki diuretyczne, neuroleptyki, beta-blokery, antybiotyki, leki przeciwgrzybicze i przeciwwirusowe, środki hormonalne, leki przeciwdrgawkowe i leki enzymatyczne.
Jak przywrócić prawidłowy poziom cukru?
Jeśli wysoki poziom cukru we krwi jest wynikiem cukrzycy, należy przyjmować insulinę zgodnie ze schematem ustalonym przez lekarza. Nie można wyleczyć cukrzycy, stosując insulinę, ale utrzymanie poziomu cukru w normie zmniejszy ryzyko powikłań. Sposoby na zmniejszenie stężenia glukozy we krwi:
- ograniczenie spożycia pokarmów bogatych w skrobię i cukier (węglowodanów);
- unikanie stresu;
- regularna aktywność fizyczna;
- zrzucenie nadwagi;
- wyrównanie ciśnienia krwi;
- rzucenie palenia.
Jak przywrócić poziom cukru do normy?
Jeśli poziom cukru we krwi jest zbyt niski (poniżej 70 mg/dl lub 3,9 mmol/l), należy spożyć 15 gramów węglowodanów szybko przyswajalnych, takich jak glukoza w tabletkach, pół banana, pół szklanki soku, łyżkę cukru lub miodu. Po 15 minutach należy sprawdzić poziom glukozy. Jeśli odczyt jest niższy niż 70 mg/dl, należy ponownie spożyć posiłek węglowodanowy i dokonać kolejnego pomiaru po upływie 15 minut.
Jeśli nie masz pasków testowych i glukometru, możesz kierować się swoim samopoczuciem, które poprawia się, gdy poziom glukozy we krwi wraca do normy. Należy unikać spożywania pokarmów zawierających dużo błonnika i tłuszczu, które spowalniają wchłanianie cukru. W porozumieniu z lekarzem można zrobić domięśniowy zastrzyk glukagonu, hormonu produkowanego przez trzustkę, który stymuluje glikogenolizę (rozkład glikogenu na glukozę) w wątrobie i podnosi poziom cukru we krwi.
Gdy poczujesz się lepiej, możesz spożyć pokarm zawierający węglowodany wolno przyswajalne (np. kanapkę z mięsem i serem) i udać się do lekarza. Leczenie hipoglikemii obejmuje dostosowanie dawki leków i diety (na przykład przejście na częstsze, małe posiłki).
Profilaktyka zaburzeń poziomu cukru we krwi u mężczyzn
Aby zapobiec wahaniom poziomu glukozy we krwi, zaleca się przestrzeganie zdrowej diety i zwiększenie aktywności fizycznej. Zapobieganie wahaniom poziomu cukru we krwi u mężczyzn:
- unormowanie masy ciała;
- unikanie spożywania alkoholu i palenia tytoniu;
- unikanie stresu;
- dostosowanie dawki insuliny (w przypadku cukrzycy);
- kontrola ciśnienia krwi;
- leczenie zaburzeń snu.
Aby kontrolować wahania stężenia glukozy we krwi, należy regularnie wykonywać badania. Jeśli poziom cukru we krwi jest zbyt wysoki lub zbyt niski, należy skonsultować się z endokrynologiem.
Jak się odżywiać, aby unormować poziom cukru we krwi?
Aby unormować poziom glukozy we krwi, zaleca się zmniejszenie wielkości porcji i skrócenie przerw między posiłkami. Dietetyczne zasady zapobiegania hiperglikemii i hipoglikemii:
- spożywanie posiłków o stałych porach;
- unikanie żywności wysokokalorycznej, tłuszczów nasyconych, tłuszczów trans;
- ograniczenie słodkich i słonych pokarmów i napojów;
- spożywanie mniej więcej takiej samej ilości węglowodanów w każdym posiłku;
- włączenie do diety warzyw nieskrobiowych (np. kalafiora, zielonych warzyw liściastych);
- spożywanie niskotłuszczowego białka (np. roślin strączkowych), orzechów, produktów pełnoziarnistych.
Słodkie napoje należy zastąpić wodą. Owoce o niskiej zawartości cukru można spożywać jako deser.
