Jak wywołać opóźnioną miesiączkę?

Jaki cykl miesiączkowy jest normalny?

Cykl menstruacyjny jest uważany za prawidłowy jeśli miesiączki są regularne, a odstępy między nimi wynoszą od 21 do 35 dni. Miesiączka powinna trwać od czterech do siedmiu dni, a średnia utrata krwi wynosić 90-150 mililitrów dziennie. Menstruacji nie powinno zwykle towarzyszyć obfite krwawienie ani intensywny ból brzucha lub dolnej części pleców.

Jak prawidłowo liczyć dni cyklu miesiączkowego?

Cykl menstruacyjny liczony jest od pierwszego dnia jednej miesiączki do pierwszego dnia następnej. Ginekolodzy zalecają prowadzenie kalendarza cyklu menstruacyjnego i monitorowanie regularności i cykliczności miesiączek, a także ich obfitości, czasu trwania i odczuwanych dolegliwości (bólu lub zmian jego charakteru).

Od którego dnia cyklu można mówić o opóźnionej miesiączce?

Opóźniona miesiączka to brak krwawienia miesiączkowego w pierwszym dniu cyklu. Opóźnienie miesiączki jest liczone od dnia spodziewanej daty wystąpienia miesiączki (na przykład, jeśli termin wystąpienia miesiączki przypada na dziś, ale miesiączki nie ma, dzisiejszy dzień jest uznawany za pierwszy dzień opóźnienia).

Ile dni opóźnienia miesiączki uznaje się za dopuszczalne?

Dopuszczalne opóźnienie miesiączki wynosi nie więcej niż siedem dni. Brak miesiączki w ciągu siedmiu dni od spodziewanej daty jest wskazaniem do kontaktu z ginekologiem.

Co oznacza opóźnienie miesiączki?

Spóźniająca się miesiączka może być wczesną oznaką ciąży. Zaburzenia cyklu (jego nieregularność lub brak krwawienia) sygnalizują zmiany w układzie hormonalnym lub rozrodczym. Oprócz ciąży przyczynami opóźnienia okresu mogą być zaburzenia równowagi hormonalnej i patologie ginekologiczne. Przyczyny opóźnienia miesiączki:

• niewydolność hormonalna (z powodu zaburzeń metabolicznych, niekontrolowanego stosowania doustnych środków antykoncepcyjnych, kortykosteroidów, awitaminozy);
• zaburzenia endokrynologiczne (choroby tarczycy, nadnerczy, przysadki mózgowej);
• dysfunkcja jajników (upośledzenie produkcji hormonów płciowych w jajnikach);
• rozwój chorób zapalnych macicy i jej przydatków (zapalenie jajników, zapalenie jajowodów, zapalenie błony śluzowej macicy);
• nowotwory narządów rozrodczych (torbiele jajników, mięśniaki lub polipy macicy);
• przerwanie ciąży (aborcja lub poronienie);
• długotrwałe stosowanie hormonalnej wkładki wewnątrzmacicznej lub jej niewłaściwe użytkowanie (noszenie dłużej niż zalecany okres stosowania, przemieszczenie w macicy).

Opóźnienie miesiączki może wystąpić na tle stresu i silnego przeciążenia emocjonalnego z powodu zwiększonej produkcji kortyzolu. Nieregularność miesiączki po 45 roku życia może wskazywać na okres przedmenopauzalny (zanik płodności i początek menopauzy).

W przypadku opóźnienia miesiączki konieczna jest konsultacja z ginekologiem. Lekarz przeprowadzi badanie, w razie potrzeby zleci dodatkowe testy, aby zidentyfikować przyczynę zaburzeń miesiączkowania, potwierdzić ciążę lub początek menopauzy.

Fizjologiczne przyczyny opóźnienia miesiączki

Przyczyny opóźnienia miesiączki mogą być fizjologiczne (niezwiązane z zaburzeniami w organizmie) i patologiczne (występujące na tle chorób). Fizjologiczne przyczyny opóźnienia miesiączki:

• ciąża i laktacja;
• okres menopauzy;
• okres dojrzewania.

U nastolatek ze względu na zmiany hormonalne cykl menstruacyjny może się opóźniać i być acykliczny. Cykl miesiączkowy w okresie dojrzewania powinien unormować się samoistnie w ciągu roku od wystąpienia pierwszego okresu. Z ginekologiem należy skonsultować się, gdy miesiączka nie pojawia się przed 16 rokiem życia, a jej nieregularność trwa dłużej niż rok.

Przyczyną opóźnienia miesiączki latem może być przegrzanie organizmu i długotrwała ekspozycja na słońce. Na cykl menstruacyjny wpływają również zmiany w biorytmie dobowym (np. praca w nocy, sen w ciągu dnia, zmiana strefy czasowej).

Zaburzenie miesiączkowania w ciąży i po porodzie

Zaburzenie miesiączkowania w ciąży występuje z powodu zaprzestania odrzucania komórek endometrium (błony śluzowej) macicy. Po zapłodnieniu komórki jajowej endometrium bierze udział w rozwoju łożyska. Przy normalnym przebiegu ciąży krwawe upławy nie powinny występować.

Również podczas laktacji miesiączka nie występuje (średnio okres pojawia się 6-12 miesięcy po porodzie), co wynika z normalizacji gospodarki hormonalnej. Po powrocie miesiączki po porodzie u kobiety może wystąpić nieregularny cykl miesiączkowy i okresowe opóźnienia, co jest spowodowane wahaniami poziomu hormonów.

Psychologiczne przyczyny opóźnienia miesiączki

Opóźnienie miesiączki może być wywołane czynnikami psychologicznymi, które wpływają na układ hormonalny (wydzielanie hormonów) i odporność. Psychologiczne przyczyny opóźnienia miesiączki:

• stres (z powodu zwiększonej produkcji kortyzolu i insuliny zaburzona zostaje synteza hormonów płciowych);
• chroniczne zmęczenie (spada odporność, organizm gromadzi energię, przez co układ rozrodczy funkcjonuje mniej aktywnie);
• napięcie emocjonalne i zaburzenia snu (zaburzenia biorytmu okołodobowego).

Opóźnienie miesiączki może wystąpić po pierwszym stosunku płciowym z powodu przeciążenia emocjonalnego (podniecenie, napięcie, strach). Zaburzeniom cyklu miesiączkowego spowodowanym problemami psychologicznymi towarzyszy nerwowość, drażliwość, płaczliwość i nagłe wahania nastroju.

Opóźnienie miesiączki spowodowane niezrównoważoną dietą

Niezbilansowane odżywianie (dieta z niewystarczającą ilością kalorii i składników odżywczych) może powodować naruszenie procesów metabolicznych w organizmie, awitaminozę i niewydolność hormonalną. Witaminy i minerały biorą udział w regulacji hormonów, ich niedobór w organizmie kobiety może prowadzić do zaburzeń cyklu miesiączkowego.

Opóźnienie miesiączki spowodowane przyjmowaniem leków

Opóźnienie miesiączki może być spowodowane długotrwałym i niekontrolowanym stosowaniem leków (np. leków przeciwdepresyjnych, neuroleptyków, leków wpływających na krzepliwość i ciśnienie krwi, glikokortykosteroidów). Leki mogą wpływać na układ sercowo-naczyniowy, pokarmowy i hormonalny, co może skutkować brakiem równowagi hormonalnej i zaburzeniami metabolicznymi.

Opóźnienie miesiączki po rozpoczęciu lub przerwaniu OC

Opóźnienie miesiączki może wystąpić w przypadku długotrwałego i niekontrolowanego stosowania tabletek antykoncepcyjnych. Doustne środki antykoncepcyjne zapobiegają owulacji poprzez tłumienie funkcji gonadotropowej przysadki mózgowej (stymulowanie jajników i zmniejszanie produkcji hormonów płciowych). Tabletki antykoncepcyjne należy przyjmować bez pomijania 21 dni, a następnie należy zrobić siedmiodniową przerwę. Ze względu na brak owulacji podczas przyjmowania OC, kobieta nie miesiączkuje, a zamiast tego doświadcza krwawienia z odstawienia (podczas siedmiodniowej przerwy między przyjmowaniem tabletek).

Opóźnione krwawienie po rozpoczęciu stosowania OC wynika ze zmian zachodzących w organizmie. Zaburzenie cyklu miesiączkowego może wystąpić po odstawieniu doustnych środków antykoncepcyjnych. Odrzucenie długotrwałego stosowania leków hormonalnych może wywołać zespół przerostu jajników (zahamowanie czynności jajników).

Opóźnienie miesiączki spowodowane menopauzą

Spóźniające się lub skąpe miesiączki (plamienie) u kobiet po 45 roku życia mogą wskazywać na okres przed menopauzą. Spadek funkcji rozrodczych (zmniejszona produkcja hormonów płciowych) w wieku 45-50 lat jest naturalnym procesem fizjologicznym. Jeśli krwawienie z macicy wystąpi w trakcie zdiagnozowanej menopauzy, konieczna jest konsultacja z ginekologiem w celu wykluczenia lub wczesnego rozpoznania chorób ginekologicznych (np. mięśniaka macicy).

Opóźnienie miesiączki przy uprawianiu sportu

Nieprawidłowości miesiączkowania w przypadku kobiet uprawiających sport są związane z przemianami zachodzącymi w organizmie w odpowiedzi na intensywny wysiłek fizyczny. Opóźnienie miesiączki może wystąpić na tle zmęczenia, zmian stylu życia i nawyków żywieniowych. Intensywny trening sportowy przyczynia się do aktywnej produkcji neuroprzekaźników (dopaminy, endorfiny, oksytocyny, serotoniny) i kortyzolu, co prowadzi do zmniejszenia wydzielania gonadotropin (hormonów płciowych) i zaburzenia funkcji hormonalnej jajników.

Opóźnienie miesiączki spowodowane przeprowadzką do innego kraju

Opóźnienie miesiączki może wystąpić tymczasowo z powodu lotu (różnica ciśnień atmosferycznych), zmiany klimatu, poziomu wilgotności i strefy czasowej. Cykl menstruacyjny z reguły powraca samoistnie w procesie adaptacji kobiecego ciała do zmian w środowisku.

Opóźnienie miesiączki po aborcji

Aborcja to sztuczne przerwanie ciąży, które wpływa na funkcję jajników i wydzielanie hormonów płciowych. Po aborcji w organizmie kobiety może wystąpić nierównowaga hormonalna z powodu gwałtownego spadku poziomu progesteronu i estrogenu.

Cykl menstruacyjny po przerwaniu ciąży zostaje przywrócony w ciągu około miesiąca (dzień aborcji jest uważany za pierwszy dzień miesiączki). Podczas jednego lub dwóch cykli opóźnienie o 7-10 dni jest uznawane za normalne.

Choroby ginekologiczne powodujące opóźnienie miesiączki

Główną przyczyną zaburzeń miesiączkowania są choroby narządów układu rozrodczego. Choroby ginekologiczne powodujące opóźnienie miesiączki:

• policystyczne jajniki (zaburzenie równowagi hormonalnej, w którym owulacja nie występuje, a na jajnikach tworzą się pęcherzyki);
• stany zapalne macicy i przydatków macicy (jajniki – zapalenie jajników, jajowody – zapalenie jajowodów, macica – zapalenie błony śluzowej macicy);
• guzy i nowotwory macicy i szyjki macicy (włókniaki, mięśniaki gładkokomórkowe, torbiele, polipy, rak szyjki macicy);
• nieprawidłowy rozrost tkanki endometrium (endometrioza).

Na cykl menstruacyjny mogą wpływać skomplikowane i długotrwałe choroby przenoszone drogą płciową, które mogą prowadzić do zapalenia narządów żeńskiego układu płciowego. Ginekolog może określić patologię ginekologiczną po postawieniu diagnozy.

Opóźnienie miesiączki z powodu zaburzeń hormonalnych

Cykl menstruacyjny zależy bezpośrednio od stanu i funkcjonalności macicy, która reaguje na poziom hormonów we krwi. Hormony płciowe (estrogeny i progesteron) są produkowane w jajnikach, na których pracę wpływają wszystkie narządy układu hormonalnego (tarczyca i przytarczyce, przysadka mózgowa i nadnercza).

Jakikolwiek brak równowagi w pracy gruczołów wydzielania wewnętrznego może prowadzić do zaburzeń cyklu miesiączkowego. Przyczyny niewydolności hormonalnej:

• choroby tarczycy (nadczynność tarczycy, niedoczynność tarczycy, wole);
• choroby nadnerczy (gruczolak lub przerost nadnerczy);
• choroby jajników (związane z torbielami w narządach, zapalenia przydatków);
• choroby przysadki mózgowej (dysfunkcja przysadki mózgowej, choroba Cushinga);
• długotrwałe i niekontrolowane stosowanie leków hormonalnych, antybiotyków lub kortykosteroidów.

Do niewydolności hormonalnej może prowadzić zespół metaboliczny (naruszenie procesów metabolicznych w organizmie), gwałtowna zmiana masy ciała (przyrost lub utrata masy ciała), otyłość (z powodu zaburzonej regulacji progesteronu). Na równowagę hormonalną wpływają również czynniki zewnętrzne, styl życia i stan emocjonalny.

Opóźnienie miesiączki z powodu nowotworów macicy i jajników

Nowotwory narządów rozrodczych są guzami (łagodnymi lub złośliwymi) i mogą rozwijać się z wielu powodów. Przyczyny nowotworów macicy i jajników:

• zaburzenia hormonalne;
• urazy macicy i jajników (spowodowane aborcją lub zabiegiem chirurgicznym);
• zakażenie wirusem HPV (wirus brodawczaka ludzkiego);
• zapalenie macicy lub jajników.

Nowotworom macicy i jajników może towarzyszyć ból brzucha i okresowe nieprawidłowe krwawienie (obfite krwawe upławy pojawiające się losowo w dowolnym dniu cyklu). Opóźnienie miesiączki i ból jajników mogą wystąpić, gdy utworzy się na nich torbiel. Mięśniak (guz) macicy objawia się bólem w dolnej części brzucha i pleców, który nasila się po stosunku płciowym lub wysiłku fizycznym. Nowotworom macicy może towarzyszyć opóźnienie miesiączki i obfite krwawienie z macicy.

Opóźnienie miesiączki z powodu infekcji narządów miednicy mniejszej

Infekcje narządów miednicy wywołują proces zapalny, który może wpływać na układ płciowy i moczowy kobiet. Bez szybkiego leczenia stan zapalny może się rozprzestrzeniać i prowadzić do powikłań.

Ponadto infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybicze osłabiają układ odpornościowy i oddziałują na przysadkę mózgową i podwzgórze, które regulują produkcję hormonów. Infekcjom narządów miednicy towarzyszą opóźnione miesiączki, częste i bolesne oddawanie moczu, a także nieprawidłowa wydzielina z pochwy (żółta, serowata, zielonkawa, o nieprzyjemnym zapachu).

Opóźnienie miesiączki z powodu synechii

Synechia to stan patologiczny, który charakteryzuje się tworzeniem się zrostów w jajowodach lub jamie macicy. Synechia może prowadzić do nieprawidłowości miesiączkowania: opóźnienia, wydłużenia czasu trwania miesiączek, zmniejszenia ich obfitości aż po jej brak. Z powodu zrostów w macicy i jajowodach odpływ krwi menstruacyjnej może być upośledzony, co skutkuje brakiem miesiączki.

Jatrogenne opóźnienie miesiączki

Jatrogenne opóźnienie miesiączki to brak miesiączki spowodowany usunięciem macicy (histerektomia) lub obustronnym usunięciem jajników (owarioektomia). Jatrogenny brak miesiączki charakteryzuje się trwałym brakiem miesiączki.

Jak wywołać miesiączkę w przypadku opóźnienia?

Kategorycznie nie powinno się wywoływać miesiączki za pomocą leków aptecznych lub środków tradycyjnych (na przykład gorących kąpieli, naparów z ziół). Podejmowanie samodzielnych działań w celu wywołania miesiączki może doprowadzić do powikłań w układzie rozrodczym i zaszkodzić całemu organizmowi.

Czy można poradzić sobie z opóźnieniem miesiączki domowymi sposobami?

Niemożliwe jest wywołanie spóźniającej się miesiączki w warunkach domowych. Stosowanie tradycyjnych środków lub leków aptecznych bez recepty jest niebezpieczne ze względu na ryzyko wystąpienia zaburzeń w układzie rozrodczym (zapalenie narządów płciowych, niepłodność, niewydolność hormonalna). Opóźnienie może wystąpić w przypadku ciąży, a samodzielne próby wywołania okresu mogą prowadzić do krwawienia z macicy i stanu wymagającego natychmiastowej pomocy lekarskiej.

Jakie są zagrożenia związane z opóźnieniem miesiączki i jak rozpoznać, że nadszedł czas na wizytę u lekarza?

Okresowe i krótkotrwałe opóźnienia miesiączki mogą być spowodowane czynnikami psychologicznymi (stres, wysiłek fizyczny, przepracowanie) i z reguły nie wymagają leczenia farmakologicznego. Trwałe zaburzenia cyklu miesiączkowego (nieregularność, acykliczność, zmiana obfitości miesiączek) mogą wskazywać na zaburzenia w organizmie: choroby ginekologiczne lub schorzenia układu hormonalnego.

Choroby wpływające na cykl miesiączkowy mogą wywoływać zaburzenia w układzie sercowo-naczyniowym (choroby serca, zakrzepica), osłabiać układ odpornościowy, prowadzić do niepłodności, niemożności utrzymania ciąży i przedwczesnej menopauzy. Opóźnienia miesiączki wpływają na poziom hormonów, co może powodować choroby trzustki, cukrzycę i otyłość.

Z jakim lekarzem skonsultować się w przypadku opóźnienia miesiączki?

Diagnozę i leczenie zaburzeń miesiączkowania przeprowadza ginekolog. W przypadku podejrzenia patologii narządów układu hormonalnego (tarczycy, nadnerczy, przytarczyc) lekarz skieruje do endokrynologa.

W jaki sposób przeprowadza się diagnostykę przy opóźnionej miesiączce?

W przypadku zaburzeń cyklu miesiączkowego ginekolog zbiera wywiad (dane dotyczące wieku, ciąży, porodu, interwencji chirurgicznych na narządach rozrodczych), przeprowadza badanie na fotelu ginekologicznym i kieruje na inne niezbędne badania. Diagnostyka zaburzeń miesiączkowania obejmuje:

• kolposkopię (mikroskopowe badanie błony śluzowej pochwy i szyjki macicy za pomocą urządzenia optycznego);
• USG ginekologiczne (badanie stanu i funkcjonalności narządów miednicy);
• wymaz z szyjki macicy w celu zbadania mikroflory pochwy i cytologii (wykrywanie komórek atypowych);
• badanie poziomu hormonów płciowych;
• kliniczne badania krwi (w celu wykrycia i oceny stopnia stanu zapalnego i ogólnego stanu zdrowia).

Jeśli podejrzewa się patologie endokrynologiczne, ginekolog może zalecić konsultację z endokrynologiem i badanie ultrasonograficzne tarczycy i nadnerczy. W przypadku wystąpienia objawów chorób przenoszonych drogą płciową (wysypka, zaczerwienienie, obrzęk zewnętrznych narządów płciowych, kłykciny kończyste i brodawczaki), lekarz może zalecić wykonanie badań w kierunku infekcji seksualnych (rzeżączka, rzęsistkowica, chlamydioza, kiła, HPV).

Jakie badania należy wykonać w przypadku opóźnienia miesiączki?

Badania laboratoryjne w kierunku zaburzeń miesiączkowania zostaną przepisane przez ginekologa po badaniu, w zależności od objawów. Badania przy opóźnieniu miesiączki mogą obejmować:

• ogólne badanie krwi;
• wymaz z pochwy (w celu określenia mikroflory i identyfikacji patogennych mikroorganizmów);
• test PCR na infekcje seksualne;
• badanie hormonów płciowych;
• cytologia wymazu z szyjki macicy (w celu wykrycia komórek atypowych).

Jeśli istnieje podejrzenie współistniejących chorób zapalnych układu moczowego, może być wymagana analiza moczu i morfologia krwi (w celu oceny czynności nerek). Ponadto ginekolog może zalecić badanie hormonów tarczycy.

Sposoby leczenia opóźnienia miesiączki

Leczenie opóźnienia miesiączki polega na wyeliminowaniu chorób i czynników, z powodu których cykl menstruacyjny jest zaburzony. Leczenie może być farmakologiczne, chirurgiczne i złożone (z pomocą chirurgii i terapii lekowej). Terapię można również uzupełnić procedurami fizjoterapeutycznymi (terapia laserowa lub magnetyczna) w celu złagodzenia stanu zapalnego i przyspieszenia regeneracji uszkodzonych tkanek narządów płciowych.

Jak wygląda leczenie fizjologicznego opóźnienia miesiączki?

Fizjologiczne opóźnienie miesiączki nie jest spowodowane chorobami, więc nie wymaga leczenia. Ginekolog może zalecić dostosowanie diety i stylu życia (normalizacja snu i odpoczynku, regularna i umiarkowana aktywność fizyczna, unikanie stresu). W razie potrzeby lekarz może przepisać preparaty witaminowe (na przykład suplementy magnezu i witamin z grupy B w celu normalizacji stanu psychoemocjonalnego).

Metody leczenia chorobowego opóźnienia miesiączki

Terapię mającą na celu normalizację cyklu miesiączkowego ginekolog przepisuje po zidentyfikowaniu przyczyny nieprawidłowości. Leczenie chorobowego opóźnienia miesiączki ma na celu wyeliminowanie schorzenia, które wywołuje jej brak.