+48 800 003 033

Zespół jelita drażliwego: objawy, przyczyny i leczenie

Zespół jelita drażliwego: objawy, przyczyny i leczenie
proktologia
Zaktualizowano: 22 February 2024
Czytać 9 minut Opublikowano: 29 September 2023 4128
Zespół jelita drażliwego to stan, któremu towarzyszą zaburzenia trawienia, ból i dyskomfort w jamie brzusznej oraz zaburzenia wypróżniania.

Jeśli problemy z jelitami występują przez ponad trzy miesiące, lekarz może zdiagnozować zespół jelita drażliwego.

Czym jest zespół jelita drażliwego?

Zespół jelita drażliwego (IBS) to zaburzenie czynnościowe jelit bez zmian patologicznych (zaburzenia trawienia pokarmu, wchłaniania składników odżywczych, tworzenia się kału). Schorzenie to ma charakter przewlekły i przebiega na przemian z okresami zaostrzeń i remisji.

Przyczyny zespołu jelita drażliwego

Zadaj pytanie gastroenterologii
«Doctorpro»

Zespół jelita drażliwego może być wywołany przez czynniki zewnętrzne wpływające na układ trawienny. Przyczyny zespołu jelita drażliwego:

  • trwałe nieprawidłowości w odżywianiu (nieregularne posiłki, długotrwały post, systematyczne przejadanie się);
  • infekcje jelitowe;
  • dysbakterioza jelitowa (zaburzenie równowagi mikroorganizmów w jelicie);
  • brak równowagi substancji biologicznie czynnych, które regulują pracę jelit (np. histamina, serotonina);
  • niewłaściwe odżywianie (nadużywanie alkoholu, ciężkich potraw, fast foodów).

Zaburzenia w ośrodkowym układzie nerwowym, który reguluje funkcje przewodu pokarmowego, mogą również prowadzić do dysfunkcji jelit. Zespół jelita drażliwego może być spowodowany problemami psychologicznymi (np. stresem lub zwiększonym niepokojem), ponieważ w okresie stresu psychoemocjonalnego dochodzi do zwiększonej produkcji substancji aktywnych biologicznie, które wpływają na funkcje motoryczne i ewakuacyjne jelit.

Objawy zespołu jelita drażliwego

Pierwszymi objawami zespołu jelita drażliwego są nieregularne stolce (zaparcia lub biegunka), ból i uczucie ciężkości w jelitach. Objawy jelita drażliwego:

  • kał z domieszką krwi, śluzu, niestrawionego pokarmu;
  • zwiększone tworzenie się gazów w jelicie;
  • uczucie niepełnego opróżnienia jelita bezpośrednio po wypróżnieniu;
  • dyskomfort i ból w jamie brzusznej;
  • bóle w okolicy odbytnicy.

Przy zespole jelita drażliwego mogą występować bóle głowy, szybkie zmęczenie i utrata energii. U kobiet objawy zespołu jelita drażliwego mogą nasilać się podczas menstruacji z powodu zmian hormonalnych, które powodują skurcze brzucha i wzdęcia oraz zatrzymanie płynów w organizmie.

W przypadku wystąpienia objawów zespołu jelita drażliwego należy skonsultować się z gastroenterologiem. Nieleczony i niekontrolowany zespół jelita drażliwego może prowadzić do powikłań: urazów błony śluzowej odbytnicy i rozwoju chorób proktologicznych (np. hemoroidów lub szczeliny odbytu). Nerwica lub depresja mogą również rozwijać się przy częstych zaostrzeniach IBS, ponieważ skurcze jelit i gazy powodują dyskomfort i niedogodności.

Jak boli zespół jelita drażliwego?

Przy IBS ból odczuwany jest głównie w dolnej części brzucha; może być również odczuwany w odbycie i lewym podżebrzu. Bolesne odczucia i dyskomfort w jelitach zwykle nasilają się zaraz po jedzeniu i ustępują po wypróżnieniu i oddaniu gazów.

Ból przy IBS charakteryzuje się zmiennym nasileniem; przez długi czas może występować łagodny ból, ale w okresach zaostrzeń mogą występować silne skurcze w okolicy jelit. Zaostrzenia IBS wywołuje stres, przepracowanie, przejadanie się, ciężkie potrawy lub nietolerancja pokarmowa (np. laktozy, kazeiny, glutenu).

Zespół jelita drażliwego u dzieci

Zespół jelita drażliwego u dzieci może być spowodowany niewłaściwym odżywianiem (na przykład zbyt wczesnym wprowadzeniem pokarmów uzupełniających, niewłaściwą formułą, stosowaniem nietolerowanych pokarmów, nadużywaniem fast foodów). IBS u dziecka może również wystąpić na tle chorób przewodu pokarmowego: dysbakteriozy, infekcji jelitowych, zapalenia okrężnicy i inwazji pasożytów.

Objawami jelita drażliwego u dzieci są bóle brzucha i zwiększone gazy, które mijają po wypróżnieniu. Zaburzenia stolca u dzieci charakteryzują się naprzemiennością zaparć i biegunek. Ponadto w przypadku IBS u dzieci występuje drażliwość, płaczliwość, zaburzenia snu, zwiększona potliwość. Leczenie jelita drażliwego u dziecka jest zalecane przez pediatrę lub gastroenterologa indywidualnie, biorąc pod uwagę przyczyny i objawy schorzenia, wiek dziecka i obecność chorób współistniejących.

Diagnozowanie zespołu jelita drażliwego

Diagnostykę zespołu jelita drażliwego przeprowadza gastroenterolog. Diagnoza IBS obejmuje:

  • zebranie wywiadu i badanie palpacyjne jamy brzusznej;
  • badania krwi;
  • badanie w kierunku celiakii (nietolerancji glutenu);
  • badanie ogólne kału, badanie pod kątem dysbakteriozy;
  • badanie kału na obecność robaków;
  • kolonoskopia (badanie endoskopowe jelita grubego);
  • gastroskopia (badanie endoskopowe przełyku, żołądka i dwunastnicy);
  • USG narządów jamy brzusznej i miednicy (w celu wykrycia lub wykluczenia współistniejących chorób narządów wewnętrznych).

Na podstawie wyników badań lekarz może również zalecić konsultację z innymi specjalistami, takimi jak neurolog lub proktolog. Kompleksowa diagnostyka pozwala wykluczyć choroby zapalne jelit i choroby innych narządów trawiennych oraz dobrać odpowiednie leczenie.

Jak leczyć zespół jelita drażliwego?

Leczenie zespołu jelita drażliwego przepisuje gastroenterolog na podstawie wyników badania, indywidualnych cech organizmu, obecności współistniejących chorób i objawów. Zespół jelita drażliwego można wyleczyć za pomocą złożonej terapii, która może obejmować:

  • leki przeciwskurczowe (zmniejszają napięcie i aktywność ruchową mięśni gładkich);
  • leki regulujące motorykę jelit;
  • leki normalizujące stolec (środki przeczyszczające, osłonowe i wiążące kał);
  • preparaty enzymatyczne (normalizują trawienie);
  • probiotyki (by przywrócić równowagę mikroflory jelitowej);
  • środki wiatropędne (w celu zmniejszenia wzdęć);
  • pomoc psychologiczna i leki wspomagające układ nerwowy (uspokajające, przeciwdepresyjne).

Leki, ich dawkowanie i czas trwania kuracji powinien dobierać wyłącznie lekarz. Dużą rolę w leczeniu IBS odgrywa dieta, która polega na wykluczeniu pokarmów wywołujących objawy schorzenia.

Dieta w zespole jelita drażliwego

Dieta przy zespole jelita drażliwego polega głównie na wykluczeniu pokarmów, które powodują zwiększoną ilość gazów w jelitach, wzdęcia, zaparcia lub biegunkę. Ważne jest również unikanie napojów i pokarmów, które podrażniają błonę śluzową jelit (np. owoców o wysokiej zawartości fruktozy).

Dieta w zespole jelita drażliwego

Nie wolno jeść przy zespole jelita drażliwego

Można jeść przy zespole jelita drażliwego

tłuste, wędzone i smażone potrawy (tłuste mięsa, gęste buliony, marynaty, przyprawy)

potrawy gotowane, pieczone, gotowane na parze (gotowane warzywa, chude mięso i ryby)

alkohol, napoje zawierające kofeinę i gazowane, mleko pełnotłuste

mleko bez laktozy (migdałowe, ryżowe, kokosowe), jogurt, kefir, sery twarde

rośliny strączkowe, kapusta, pieczywo, wyroby cukiernicze

kasze (owsiana, perłowa, gryczana, proso, komosa ryżowa, kukurydziana)

jabłka, gruszki, wiśnie, morele, śliwki, brzoskwinie

banany, pomarańcze, mandarynki, melon, kiwi, ananas

sztuczne słodziki (gumy do żucia, lizaki)

migdały, orzeszki ziemne, orzechy włoskie i orzeszki piniowe

Przy zespole jelita drażliwego w czasie zaparć konieczne jest picie wystarczającej ilości wody (co najmniej półtora litra dziennie) i zwiększenie spożycia błonnika (produkty pełnoziarniste, otręby, chleb żytni). Przy zespole jelita drażliwego z biegunką nie powinno się jeść surowych warzyw, fermentowanych produktów mlecznych i wyrobów mącznych, gdyż mogą one podrażniać układ pokarmowy, powodując fermentację i płynne stolce. Przy problemach jelitowych ważny jest również właściwy tryb jedzenia: spożywanie małych porcji, unikanie przejadania się i głodzenia, spożywanie kolacji co najmniej dwie godziny przed snem.

Ważne jest, aby wykluczyć nietolerowane pokarmy z diety, zgodnie z indywidualnymi cechami organizmu. Możesz wybrać odpowiednie menu, wprowadzając dziennik żywności – zapisuj spożywane pokarmy i monitoruj reakcje swojego organizmu.

Przepisy na potrawy przy zespole jelita drażliwego

Dieta w zespole jelita drażliwego powinna być zbilansowana (z wystarczającą ilością witamin i minerałów). Należy wybierać produkty naturalne (z jak najmniejszą ilością barwników, stabilizatorów, konserwantów). Oto przepisy na przykładowe dania odpowiednie przy zespole jelita drażliwego:

Przepisy dietetyczne

1
Zupa jarzynowa z knedlami z kurczaka
2
Jesiotr pieczony z ziemniakami
1

Zupa jarzynowa z knedlami z kurczaka

Zespół jelita drażliwego: objawy, przyczyny i leczenie
Czas ogólny
65 min
Opracowanie
15 min
Przygotowanie
50 min
Kalorie na porcję
215
Liczba porcji
5

Składniki

  • kurczak mielony — 300 g;
  • cebula — 2 małe lub 1 duża;
  • ziemniaki — 3-4 szt.;
  • marchew —1 szt.;
  • białko jaja — 1 szt.;
  • brokuły — 100-200 g.

Przygotowanie

  1. Ziemniaki obrać, pokroić w kostkę i wrzucić do rondla z wodą (2-3 litry).
  2. Drobno posiekaną cebulę i startą marchewkę obsmażyć na oleju słonecznikowym przez około dwie minuty, a następnie dodać do garnka.
  3. Gotować warzywa na wolnym ogniu przez 15-20 minut, a następnie dodać do garnka brokuły (po uprzednim podzieleniu ich na małe różyczki).
  4. Dodać do farszu drobno posiekaną cebulę, białko jajka, odrobinę soli i dokładnie wymieszać.
  5. Za pomocą dwóch łyżeczek wrzucić knedle do gotującej się zupy i gotować przez 7-10 minut, aż wypłyną na powierzchnię. Posolić do smaku. 

Podawać z ziołami i chlebem pełnoziarnistym.

2

Jesiotr pieczony z ziemniakami

Zespół jelita drażliwego: objawy, przyczyny i leczenie
Czas ogólny
75 min
Opracowanie
15 min
Przygotowanie
60 min
Kalorie na porcję
340
Liczba porcji
2

Składniki

  • jesiotr — 1 szt.;
  • ziemniaki — 3-4 szt.;
  • cebula — 1 szt.;
  • ćwiartka cytryny.;
  • sól do smaku.

Przygotowanie

  1. Oczyścić rybę, pokroić w plastry, posolić, doprawić zielem angielskim, odrobiną soku z cytryny i pozostawić do marynowania w głębokiej misce na 20 minut.
  2. Ziemniaki obrać i pokroić w grubą kostkę, cebulę pokroić w krążki.
  3. Nasmarować blachę do pieczenia olejem słonecznikowym, następnie ułożyć na niej warzywa, posolić. Można posypać kurkumą, aby uzyskać złotą skórkę.
  4. Umieścić jesiotra na wierzchu warzyw.
  5. Wstawić naczynie do rozgrzanego piekarnika na ok. godzinę.

Gastroenterologiczna w Doctorpro Łódź

Zespół jelita drażliwego: objawy, przyczyny i leczenie
Zespół jelita drażliwego: objawy, przyczyny i leczenie
Adres
ul. Stefana Jaracza 64, 90-251 Łódź, Polska. Opera Park
Nr telefonu
Harmonogram
Pon-Sob: 8:00-20:00

Popularne pytania

Czego nie wolno jeść przy zespole jelita drażliwego?

Przy zespole jelita drażliwego nie należy spożywać pokarmów o wysokiej zawartości tłuszczu i słabo przyswajalnych węglowodanów (słodkich napojów, słodyczy, cukierków). Pokarmy, które powodują wzdęcia i podrażniają błonę śluzową jelit (np. przyprawy, pikle) są również zabronione przy IBS.

Co pić przy zespole jelita drażliwego?

Przy zespole jelita drażliwego można pić czystą wodę niegazowaną, niesłodzoną czarną lub zieloną herbatę, kompoty z dozwolonych owoców jagodowych (np. truskawek, żurawiny, porzeczek). Zabronione są napoje alkoholowe, napoje energetyczne, kawa, soki w kartonach i napoje gazowane.

Jak odróżnić nerwicę żołądka od zespołu jelita drażliwego?

Nerwica żołądka to psychosomatyczna forma zapalenia żołądka, która rozwija się wskutek stresu, napięcia emocjonalnego, niepokoju lub strachu, a także na tle ataków paniki. Nerwica żołądka i zespół jelita drażliwego dają podobne objawy: ból brzucha, zaburzenia wypróżniania, uczucie rozdęcia żołądka i jelit.

Charakterystyczne objawy zapalenia żołądka to zgaga i posmak goryczy w ustach, ponieważ zwiększa się jego kwasowość. Jednak dokładnego rozróżnienia między nerwicą żołądka a IBS może dokonać tylko lekarz gastroenterolog na podstawie badań.

Czy gorączka może być objawem zespołu jelita drażliwego?

Gorączka nie jest objawem zespołu jelita drażliwego. Wysoka gorączka i związane z nią objawy dysfunkcji jelit mogą wskazywać na inne choroby przewodu pokarmowego, takie jak zapalenie żołądka, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna, zapalenie jelit.

Odżywianie przy zespole jelita drażliwego

Produkty

Zabronione

Dozwolone

Produkty mięsne

kaczka, gęś, słonina

chuda wieprzowina, królik, indyk, wołowina

Ryby

łosoś, sardynki, śledź

mintaj, morszczuk, sandacz

Produkty mleczne

pełne mleko, tłusty kefir lub jogurt, miękkie sery

produkty mleczne bez laktozy, ser twardy

Owoce

jabłka, śliwki, gruszki, brzoskwinie

banany, pomarańcze, truskawki

Warzywa

surowe warzywa, biała kapusta w jakiejkolwiek postaci

marchewka, ziemniaki, cukinia, brokuły, dynia

Kasze

pszenica, manna, perłowa

kasza gryczana, proso, ryż, płatki owsiane

Jajka

jajka sadzone

jajka na twardo

Słodycze

syrop kukurydziany, wyroby cukiernicze, czekolada

morele, śliwki, dżem truskawkowy, miód (w umiarkowanych ilościach)

5 of 5 na podstawie 1 ocena
Zespół jelita drażliwego: objawy, przyczyny i leczenie
Autor
Tkachenko Marina
Lekarz ogólny. Siedem lat doświadczenia.

Inne artykuły na ten temat

Artykuły powiązane:

Komentarze

Dodaj komentarz

Róża 1 rok temu
Dzień dobry. Jakie owoce są zabronione w przypadku zespołu jelita drażliwego? Czy mogę zjeść banana?
Odpowiedz
Dzień dobry. Owoce o wysokiej zawartości fruktozy (np. jabłka, śliwki, brzoskwinie, winogrona) mogą nasilać objawy zespołu jelita drażliwego, dlatego należy ich unikać. Banany są dozwolone w przypadku IBS. Ponadto banany są bogate w błonnik, więc ich spożywanie jest przydatne w przypadku skłonności do zaparć.
Maria 1 rok temu
Dzień dobry, jakie są ograniczenia dietetyczne przy zespole jelita drażliwego? Jakie rodzaje produktów zbożowych i kasz mogę jeść?
Odpowiedz
Dzień dobry. Należy wybierać ryż, kaszę gryczaną, płatki owsiane, proso, kaszę kukurydzianą gotowaną na wodzie lub na mleku bez laktozy (sojowym, migdałowym, kokosowym). Jeśli występują zaparcia, lepiej unikać ryżu, ponieważ ma on właściwości zapierające.
Edward 1 rok temu
Dzień dobry! Jak długo może trwać zespół jelita drażliwego?
Odpowiedz
Dzień dobry. Zespół jelita drażliwego jest chorobą przewlekłą, której nie można całkowicie wyleczyć, ale dzięki odpowiedniej diecie, odżywianiu i terminowemu leczeniu można osiągnąć długotrwałą remisję bez zaostrzeń. Okres trwania IBS bez stosowania leków i diety może trwać od kilku miesięcy do kilku lat. Zaostrzenia (ataki IBS) w tym przypadku zwykle występują minimum jeden raz w tygodniu.
Konrad 1 rok temu
Dzień dobry. Czy są jakieś domowe sposoby na zespół jelita drażliwego? Jakie zioła mogę pić na zespół jelita drażliwego?
Odpowiedz
Dzień dobry. Domowe sposoby leczenia zespołu jelita drażliwego są nieskuteczne i mogą powodować powikłania w przypadku, jeśli pacjent cierpi na jakieś choroby współistniejące. Wywary z ziół leczniczych mogą być stosowane w leczeniu IBS, ale wyłącznie po konsultacji z lekarzem.
Krystyna 1 rok temu
Jakie leki należy przyjmować na zespół jelita drażliwego?
Odpowiedz
Dzień dobry. W przypadku zespołu jelita drażliwego leki dobiera się w zależności od przyczyn choroby i jej objawów. Dlatego należy skonsultować się z lekarzem, który postawi diagnozę i przepisze odpowiednie leki. Ponadto, leczenie farmakologiczne nie wystarczy przy zespole jelita drażliwego – ważne jest przestrzeganie specjalnej diety.
Używamy plików cookie, aby wyświetlać spersonalizowane treści i analizować ruch na stronie. Klikając 'Akceptuj', zgadzasz się z Polityką wykorzystywania plików cookie.
Formularz kontaktowy
Klikając na "Wyślij" wyrażasz zgodę na przetwarzanie danych osobowych i akceptujesz warunki polityki prywatności umowy użytkownika umowy użytkownika
Превышен лимит запросов. Попробуйте через 5 мин.

Pliki cookie - szczegóły

Cookies systemowe
Cookies systemowe są niezbędne do uruchomienia podstawowych funkcji tej strony – formularzy zgłoszeniowych, ocen artykułów itp. Te pliki cookie nie przechowują żadnych danych osobowych
Funkcjonalne pliki cookies
Marketingowe pliki cookies